İnverter ile Beslenen Motorlarda Uzun ve Ekranlı Kablo Kullanımına Dikkat!
Elektrik motorlarını inverter ile sürmek, enerji verimliliği ve hassas hız kontrolü açısından birçok avantaj sağlar. Ancak özellikle uzun kablo hatları ve ekranlı (shielded) kablolar kullanıldığında, sistemde fark edilmesi zor ama ciddi arızalar meydana gelebilir. Bu yazımızda, uzun ve ekranlı kabloların motor sargılarına nasıl zarar verebileceğini ve bu durumu nasıl önleyebileceğinizi anlatıyoruz.
Uzun Kablo = Yüksek Gerilim Atlaması
Inverter’lar motoru yüksek frekanslı PWM sinyalleriyle besler. Kablo hattı uzadıkça, bu sinyaller kabloda “yansıyarak” motor ucunda gerilimin 2 katına kadar çıkmasına neden olabilir. Özellikle 15 metre üzeri kablo uzunluklarında bu durum motor izolasyonuna zarar verebilir.
Ekranlı Kabloların Görünmeyen Etkisi
Ekranlı kablolar EMI’yi (elektromanyetik girişim) azaltmak için kullanılır. Ancak bu kablolar, inverter çıkışındaki darbelerle birlikte bir kapasitif yük oluşturur. Bu da ani akım sıçramalarına ve motor sargılarında yerel aşırı ısınmaya yol açabilir.
Olası Arızalar Nelerdir?
Sargı izolasyonu zayıflar, zamanla yanar.
Korona deşarjı nedeniyle mikroskobik çatlamalar oluşur.
Rulman hasarı (fluting) gibi mekanik arızalar baş gösterir.
Motor erken yaşta arızalanır veya verimliliği düşer.
Bu Sorunları Önlemek İçin Ne Yapılmalı?
🔹 Kablo mesafesini kısaltın: Mümkünse inverter ile motor arasındaki mesafeyi 50 metre altında tutun.
🔹 dV/dt veya output choke kullanın: Bu filtreler inverter çıkışındaki ani gerilim artışlarını yumuşatır, motor izolasyonunu korur.
🔹 Sinüs dalga filtresi tercih edin: Özellikle 100 metre üzeri mesafelerde PWM sinyallerini sinüs dalgaya dönüştürerek motoru güvenli şekilde çalıştırır.
🔹 Inverter-uyumlu motor seçin: Yalıtımı güçlendirilmiş, inverter ile uyumlu motorlar (örneğin NEMA MG1 Part 31 uyumlu) tercih edilmelidir.
🔹 Etkili topraklama yapın: Shielded kabloların ekranları her iki uçtan doğru şekilde topraklanmalıdır.
Sonuç
Inverter sistemleri doğru uygulanmadığında motor ömrünü kısaltabilir. Uzun kablo hatları ve ekranlı kablo kullanımı, özellikle fark edilmesi zor izolasyon arızalarına yol açar. Bu nedenle sistem tasarlanırken sadece ekipman değil, kablo tipi, uzunluğu ve bağlantı şekli gibi detaylar da göz önünde bulundurulmalıdır.
Motorunuzun uzun ömürlü ve verimli çalışması için, sistem tasarımında bu kritik noktalara dikkat edilmesi büyük önem taşır.
Kaynakça
KEB America – dV/dt Motor Chokes for Long VFD Cable Runs
Wikipedia – Variable-frequency drive
Invertek Drives – Problems With Motors and Cables
TDK Electronics – Interference-Free Converter Output
Eaton – Motor Lead Length and Output Filters
Precision Electric – VFD Ground Fault Trip and Short Circuit Faults
VFDs.com – How to Stop VFDs from Ruining Your Motors
Tropikal izolasyona rağmen yanmış bir motor sargısı.
